Terapia schematu jest jedną z form terapii, której skuteczność została potwierdzona badaniami naukowymi. Pewne elementy czerpie z kilku podjeść terapeutycznych m.in. terapii poznawczo- behawioralnej. Jednocześnie odróżnia się tym, że szczególnie koncentruje się na technikach bezpośredniej pracy z emocjami. Wykorzystuje do tego szereg technik wyobrażeniowych, które są pomocne w pracy nad sferą nieadekwatnych, uporczywych oraz intensywnych emocji, które nie poddają się wyregulowaniu pod wpływem zmiany przekonań. Jej zastosowanie jest szczególnie pomocne w pracy nad zaburzeniami osobowości.
TS zakłada, że każdy człowiek posiada schematy, które wpływają na to jak przeżywamy oraz interpretujemy różne sytuacje w naszym codziennym życiu. Część z nich ukształtowała się we wczesnym dzieciństwie i mocno wpływa na nasze codzienne funkcjonowanie czy bliskie relacje. Bardzo często mogą one być dysfunkcyjne lub destrukcyjnie. Wynika to z niezaspokojonych potrzeb w dzieciństwie m.in. bezpiecznej relacji, opieki, akceptacji, autonomii czy bezpiecznych granic.
Terapia koncentruje się na identyfikacji oraz zmianie tych destrukcyjnych schematów na bardziej przystosowawcze, poprzez zaspokajanie podstawowych potrzeb emocjonalnych w bezpiecznej relacji z terapeutą, wykorzystanie technik wyobrażeniowych, czy zmianę dysfunkcyjnych treści poznawczych. Z czasem pacjent sam nabiera odpowiednich kompetencji, poprzez kształtowanie “zdrowego dorosłego”, który jest w stanie zaspokoić potrzeby “wrażliwej części”.
Z terapii skorzystają pacjenci, którzy zauważają u siebie problemy m.in. w:
- budowaniu bliskich relacji w oparciu o wzajemność,
- doświadczaniu silnych emocji, nad którymi ciężko im zapanować (dominujący lęk, złość lub smutek),
- relacjach z otoczeniem (np. powtarzające się trudności ze współpracownikami),
- realizacji zadań życiowych (np. odkładanie realizacji ważnych planów, trudności, aby się cieszyć z własnych osiągnięć i ciągłe oczekiwanie od siebie więcej).